تأثیر یورش مغول بر عربی سرایی در ایران

در قرن های نخست دورة اسلامی زبان عربی با سرعت زیادی در ایران گسترش یافت و به مرور زمان به زبان سیاسی و علمی و ادبی ایران در حوزة تمدن اسلامی تبدیل شد. در این میان عدة زیادی از ایرانیان اهل ذوق و ادب به آفریدن آثار ادبی به زبان عربی پرداختند. به طوری که بازار شعر عربی در ایران به ویژه در قرن چهارم و پنجم رونقی تام و تمام گرفت. حملة مغولان به سرزمین ایران و بروز تحولات و نابسامانی های اجتماعی و سیاسی تأثیری شگرف بر جوانب مختلف جامعه و فرهنگ و ادبیات ایران گذاشت. این که یورش مغول و نابسامانی ها و تحولات اجتماعی ناشی از آن، چه پیامدهایی برای زبان و ادب عربی در ایران داشت مسئله ای است که این مقاله بدان پرداخته است و با تکیه بر دیدگاه های صاحب نظران و تحقیقات معاصران کوشیده است آن را تبیین نماید. بررسی انجام شده این واقعیت را مسجل ساخت که به همان میزان که تا پیش از حملة مغول بازار فرهنگ و دانش و ادب و از جمله ادب عربی در ایران گرم بود پس از حملة مغول به سردی گرایید؛ اما درخت ادب عربی در این مرز و بوم به کلّی نخشکید، بلکه با جان گرفتن دوبارة ادب فارسی، زبان عربی نیز به ضرورت به حیات خود ادامه داد و شاعران ایرانی که البته عمدة آنان در اصل فارسی سرای بودند آثار فراوانی را به زبان عربی از خویش بر جای گذاشتند